تفاوت استرس با اضطراب چیست؟

مرکز تخصصی طب کار رهنوردان، دپارتمان روانشناسی – استرس و اضطراب دو حالت روانی هستند که ممکن است شبیه به هم باشند، اما تفاوت‌های اساسی دارند.

استرس چیست؟

استرس یک واکنش طبیعی بدن به فشارهای بیرونی است که ما در زندگی روزمره با آن روبرو می‌شویم. این واکنش، معمولاً در پاسخ به چالش‌ها یا خطرات، اعم از فیزیکی یا ذهنی، رخ می‌دهد. وقتی که با چیزی که تهدید یا چالشی به‌نظر می‌رسد، روبه‌رو می‌شویم، سیستم “مبارزه یا گریز” در بدن فعال می‌شود. این سیستم منجر به ترشح هورمون‌هایی مانند آدرنالین و کورتیزول می‌شود که ما را در مواجهه با چالش‌ها آماده می‌کنند.

ویژگی‌های استرس:

• طبیعت کوتاه‌مدت یا بلندمدت: استرس می‌تواند کوتاه‌مدت (مانند آماده شدن برای یک امتحان مهم) یا بلندمدت (مانند استرس ناشی از مشکلات مالی یا کاری) باشد.
• محرک مشخص: معمولاً یک علت یا شرایط خارجی مشخص باعث ایجاد استرس می‌شود، مثل شغل جدید، تغییرات زندگی، ضرب‌العجل‌ها یا مشکلات خانوادگی.
• تأثیر بر جسم و روان: استرس می‌تواند روی بدن و روان تأثیر بگذارد، مانند سردرد، مشکلات گوارشی، کاهش تمرکز، و مشکلات خواب.

نشانه‌های معمول استرس:

• تپش قلب
• افزایش فشار خون
• تعریق
• تنش عضلانی
• احساس خستگی مفرط

استرس می‌تواند در مقادیر معقول مفید باشد، زیرا ممکن است به ما انگیزه و تمرکز بیشتری بدهد. اما استرس طولانی‌مدت می‌تواند باعث بروز مشکلات جسمانی و روانی شود و باید مدیریت شود.

اضطراب چیست؟

اضطراب نوعی نگرانی یا ترس شدید و بیش از حد است که معمولاً بدون علت خارجی مشخصی بروز می‌کند. این حالت بیشتر ذهنی است و به موقعیت‌های خاص بیرونی محدود نمی‌شود، بلکه می‌تواند به طور مداوم و مکرر در ذهن شخص وجود داشته باشد.

ویژگی‌های اضطراب:

• طبیعت مزمن: اضطراب معمولاً به‌صورت مزمن و طولانی‌مدت بروز می‌کند و ممکن است به اختلالات اضطرابی (مانند اختلال اضطراب فراگیر، اختلال پانیک، فوبیا و اختلال اضطراب اجتماعی) منجر شود.
• عدم وابستگی به یک محرک مشخص: برخلاف استرس که محرک خاصی دارد، اضطراب ممکن است به نگرانی‌های عمومی و غیرمنطقی درباره آینده، سلامت یا مسائل روزمره مربوط باشد.
• خودآگاهی و ترس بیش از حد: در اضطراب، افراد معمولاً احساس می‌کنند که چیزی بد ممکن است رخ دهد، حتی اگر دلایل مشخصی وجود نداشته باشد.

نشانه‌های اضطراب:

• نگرانی و دلهره شدید و بی‌پایان
• حس بی‌قراری یا تنش
• خستگی مفرط، حتی پس از استراحت
• مشکلات در تمرکز
• مشکلات خواب (مانند بی‌خوابی یا کابوس‌های مکرر)
• لرزش بدن، سرگیجه، و تعریق
• افزایش ضربان قلب یا تپش قلب شدید

تفاوت‌های اصلی استرس و اضطراب:

1. محرک:
   • استرس معمولاً به دلیل محرک خارجی مشخصی ایجاد می‌شود.
   • اضطراب بیشتر درونی است و می‌تواند بدون علت یا رویداد مشخص بروز کند.
2. مدت زمان:
   • استرس می‌تواند موقتی و وابسته به شرایط باشد.
   • اضطراب اغلب به صورت مزمن و طولانی‌مدت وجود دارد.
3. نوع واکنش:
   • استرس ممکن است باعث ایجاد حالت‌های فیزیکی و روانی موقت شود که با رفع علت استرس کاهش می‌یابد.
   • اضطراب معمولاً به صورت نگرانی‌های عمیق و طولانی مدت بروز می‌کند که ممکن است زندگی روزمره فرد را مختل کند.

چگونه می‌توان استرس و اضطراب را مدیریت کرد؟

• مدیریت استرس: تمرین‌های تنفسی، یوگا، مدیتیشن، انجام فعالیت‌های ورزشی، خواب منظم، و استفاده از روش‌های مدیریت زمان.
• مدیریت اضطراب: مشاوره و روان‌درمانی، تکنیک‌های شناختی-رفتاری (CBT)، داروهای ضد اضطراب (تحت نظر پزشک)، تکنیک‌های آرام‌سازی و تنفس.

درک تفاوت‌های بین این دو می‌تواند به افراد کمک کند تا بهتر علائم خود را مدیریت کنند و برای بهبود کیفیت زندگی خود اقدامات مناسبی انجام دهند.