تاریخچه ی تخصص پزشکی طب کار

تخصص پزشکی طب کار به عنوان یک شاخه از علم پزشکی بر روی حفظ و بهبود سلامت جسمی، روانی و اجتماعی کارگران در محیط‌های شغلی متمرکز است. تاریخچه این رشته به دوران باستان بازمی‌گردد، زمانی که نخستین نشانه‌های توجه به سلامت کارگران، به ویژه در معادن و صنایع دستی مشاهده شد. در دوران رنسانس، افرادی مانند برناردینو رامازینی، پزشک ایتالیایی (1633-1714)، از پیشگامان این حوزه بودند. او در کتاب مشهورش به نام “بیماری‌های کارگران” به بررسی اثرات شرایط کاری بر سلامت افراد پرداخت و پیشنهاد کرد پزشکان در هنگام درمان بیماران، نوع شغل آن‌ها را در نظر بگیرند.

در قرون نوزدهم و بیستم، به ویژه با انقلاب صنعتی، اهمیت طب کار به‌طور فزاینده‌ای مورد توجه قرار گرفت، چرا که بسیاری از کارگران در معرض شرایط کاری خطرناک مانند مواد شیمیایی، دستگاه‌های سنگین و عوامل محیطی نامطلوب قرار داشتند. با گذشت زمان، قوانین و مقرراتی برای حفاظت از سلامت و ایمنی شغلی تصویب شد که منجر به گسترش و تکامل طب کار شد.

در حال حاضر، این تخصص شامل پیشگیری، تشخیص و مدیریت بیماری‌های ناشی از کار، بهینه‌سازی شرایط محیط کار و ترویج سلامتی کارکنان در محیط‌های مختلف شغلی می‌شود.

طب کار در ایران به صورت مدون از زمان‌های گذشته وجود نداشته، اما برخی اقدامات برای حفظ سلامت کارگران در طول تاریخ انجام می‌شده است. در دوران باستان، به ویژه در دوره‌های هخامنشی و ساسانی، کارگران در ساخت و سازهای بزرگ نظیر کاخ‌ها و بناهای عمومی مشغول بودند و شواهدی از توجه به رفاه و بهداشت آنان وجود دارد.

با ورود صنعت مدرن به ایران در دوران قاجار و پس از آن در دوران پهلوی، نیاز به طب کار به‌طور جدی‌تر احساس شد. افزایش کارخانه‌ها، کارگاه‌ها و معادن در این دوران باعث شد تا توجه به سلامت کارگران در محیط‌های شغلی بیشتر شود. اولین اقدامات رسمی و قانونی در زمینه طب کار به دوره رضا شاه بازمی‌گردد، که در آن قوانین اولیه برای حفاظت از کارگران و تنظیم شرایط کاری به تصویب رسید.

پس از انقلاب اسلامی ایران، طب کار به عنوان یک شاخه تخصصی در نظام سلامت کشور جایگاه ویژه‌ای پیدا کرد و با تأسیس انجمن‌های علمی، برگزاری همایش‌ها و ایجاد دوره‌های تخصصی در دانشگاه‌های علوم پزشکی، این حوزه به‌طور سیستماتیک‌تر توسعه یافت. امروزه، پزشکان طب کار در مراکز بهداشت کار، بیمارستان‌ها و محیط‌های صنعتی برای پیشگیری از بیماری‌های شغلی و بهبود شرایط کاری کارگران تلاش می‌کنند و این تخصص به عنوان یکی از شاخه‌های مهم پزشکی در سلامت شغلی شناخته می‌شود.